MAL ALIMLARINDA OLUŞAN VADE FARKLARININ VERGİ MEVZUATI, TMS/TFRS İLE BOBİ FRS KAPSAMINDA MALİYET YA DA GİDER NİTELİĞİNİN ÖRNEK UYGULAMAYLA AÇIKLANMASI
Ümit ERKAN / Yeminli Mali Müşavir & Bağımsız Denetçi / E. Vergi Müfettişi
ÖZ
Finansal Tablolarını Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TMS/TFRS) ile Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standartları (BOBİ FRS) çerçevesinde sunan şirketlerin, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Kurumu (KGK) tarafından yayımlanan muhasebe ve finansal raporlama standartlarına uyma zorunluluğu bulunmakla birlikte stoklarını “TMS-2” Standardına uygun olarak muhasebeleştirmek, değerlemek ve raporlamak durumundadır. İşletmelerin satışa konu olan malların sağlanmasına ilişkin alış kayıtlarında vade farklarının finansman gideri mi yoksa maliyet olarak nasıl kaydedilmesi gerektiği yukarıda belirtilen her üç otorite açısından farklılık ve önem arz etmektedir. Çalışmanın uygulama kısmında borçlanma maliyetlerinin kapsamına giren vade farkları VUK, TMS/TFRS ve BOBİ FRS kapsamında ele alınmış, her üç uygulama arasındaki farklılıklara dikkat çekilmiştir.
Anahtar Kelimeler: “Stoklar”, “Borçlanma Maliyeti ”, “Vade Farkları”, “TMS/TFRS”, “BOBİ FRS”
1.GİRİŞ
İşletmelerin varlıkları içinde ciddi bir paya sahip olan stoklar işletmelerin en önemli varlık kalemleri arasında yer alır. Stoklara uygulanacak olan farklı muhasebe politikaları işletmelerin kar/zarar rakamlarına doğrudan etki etmektedir. Bu yüzden Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) stoklara ilişkin muhasebe uygulamalarının önemi göz önünde tutarak IAS 2’ yi stoklara ayrılmıştır. Türkiye’ de de stoklara ilişkin olarak KGK tarafından yayımlanan ve IAS 2’ nin çevirisi olan TMS 2 kullanılmaktadır.[1] Diğer taraftan bağımsız denetime tabi olup Tam Set TMS/TFRS uygulamak zorunda olmayan işletmeler için geçerli finansal raporlama çerçevesi KGK tarafından BOBİ FRS adı ile 29 Temmuz 2017 tarihinde yayımlanmıştır. BOBİ FRS ve Tam Set TMS/TFRS, bu standartları uygulayacak olan işletmelerin büyüklükleri itibariyle aşağıda bir karşılaştırma yapılmıştır.
Genel hatları ile BOBİ FRS’ ler değerlendirildiğinde setin en önemli noktasının Büyük ve Orta Ölçekli İşletmeleri birbirinden belirlenen kriterlerle (Aktif Toplamı, Satış Hasılatı ve Çalışan Sayısı) ayırması olduğu görülmektedir. Bağımsız denetime tabi olma kriterlerini sağlayan işletmeler, tebliğde belirtilen büyük ölçekli işletme eşiğine gelene kadar Orta Boy İşletmeler olarak; bu eşiği ve üstünü sağlayan (KAYİK dışındaki) işletmeler ise Büyük Boy İşletmeler olarak tanımlanmaktadır.[2]
Satın alınan hammadde ve malzemeler sanayi işletmelerinde üretimde kullanmak üzere, ticaret işletmeleri ise ticari faaliyetlerine konu yaptıkları ticari malları nakden satın alabilmekle birlikte finansman durumuna göre satıcı kredilerine başvurmak durumunda kalmaktadırlar.
Satıcıların işletmelere sağladıkları krediler bir vade farkı içermekte ve bu vade farkları sektörler açısından farklı oranlarda oluşmaktadır. Tek düzen hesap planı kullanılarak Muhasebe Sistemleri Genel Uygulama Tebliği doğrultusunda yapılan muhasebe kayıtlarında vade farkı tutarları satış tutarı içerisinde muhasebeleştirilmektedir. Bununla birlikte vade farklarının ayrıca izlenmesi için ilave hesapların kullanılması da söz konusu olmaktadır.[3]
Bu yazımızda, mali yıl boyunca yapılan işlemlerin dönem sonunda muhasebe kayıtlarına alınması esnasında vadeli mal alımlarının VUK ve TMS/TFRS ile BOBİ FRS yönünden incelenmesine ve sonuçların mali tablolara nasıl bir etkisinin olduğuna yer verilecektir.
*YMM, Bağımsız Denetçi
[1] Anıl Avcı, Özge BOLOMAN AVCI “Vade Farkı, Kur Farkı Ve Kredi Faizlerinin Türkiye Muhasebe Standartları Ve Vergi Usul Kanunu Kapsamında Değerlendirilmesi”, Mali Çözüm Dergisi, Sayı:134, 2016, s:76
[2] Başak ATAMAN, Hakan CAVLAK, “Büyük Ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (Bobi Frs) İle Tam Set Türkiye Muhasebe Ve Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının (Tms/Tfrs) Karşılaştırılması”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı :3, Cilt : 2, 2017, s.157
[3] Ramazan YANIK, “Vade Farklarının Türkiye Muhasebe Standartlarına Göre Kaydedilmesinin Banka Kredileri İle İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2012, s. 326