İŞLETME ESASINA GÖRE DEFTER TUTAN MÜKELLEFLER AÇISINDAN KAMU İHALELERİNDE MALİ YETERLİK UYGULAMASINA İLİŞKİN ELEŞTİRİLER İLE ÇÖZÜM OLARAK SUNULAN ÖNERİLER
Ümit ERKAN / Yeminli Mali Müşavir & Bağımsız Denetçi / E. Vergi Müfettişi
GİRİŞ
Gelişmiş ve sermaye piyasası derinliğine sahip ülkelerin ihale mevzuatında yeterlik kriterleri rekabeti engelleyecek bir şekilde belirlenmemektedir. Ülkemiz kamu ihale mevzuatı açısından 01.01.2003 tarihinden itibaren yürürlükte olan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ile 22/8/2009 tarihli ve 27327 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kamu İhale Genel Tebliğinde belirtilen esaslar kamu ihalelerinde eşit rekabet açısından önemli bir etki oluşturmaktadır. Tam da bu noktada 4734 sayılı Kanun’ un 10.maddesinde ihaleye katılımda yeterlik kriterlerine ilişkin hükümler yer almakla birlikte yeterlik kurallarını “ekonomik ve mali” ile “mesleki ve teknik” yeterlikler açısından ayrı ayrı değerlendirmeye alınması gerektiğinden bahsetmektedir. İhaleye girecek firmalar ise idareye sunacakları belgelerle mali yeterliğe sahip olduklarını göstermektedirler.
Çalışmanın kısıtı bakımından “mesleki ve teknik” yeterlik konusunda herhangi bir değerlendirme yapılmayacak olup; konu bütünlüğünü korumak amacıyla “ekonomik ve mali” yeterlik konusu işletme esasına göre defter tutan mükellefler açısından yasal düzenlemeler ve Kamu İhale Kurumu (KİK) Kararları çerçevesinde değerlendirilecektir.
- “EKONOMİK VE MALİ YETERLİK” UYGULAMASI
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “İhaleye Katılımında Yeterlik Kuralları” başlıklı 10. maddesinde, ekonomik ve malî yeterliliğin belirlenmesine ilişkin olarak ihaleye katılacak isteklilerden[1] istenebilecek belgeler sayılmıştır.
- Mali Yeterlik Kavramı ve İstenecek Belgeler
Kamunun ihale yoluyla bir mal ya da hizmet alımını en uygun maliyette yürütmesi veyahut bir işin daha etkin gördürülmesi amacıyla gerek Kanun’ da belirtilen gerek idari şartnamede yer alan esaslar çerçevesinde firmaların ihale şartlarını taşıması gereken mali açıdan bir takım kriterlere sahip olmaları gereklidir.
Konuyla ilgili olarak Kamu İhale Kanununun “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10. maddesinde yer alan düzeleme;
Madde 10 - İhaleye katılacak isteklilerden, ekonomik ve malî yeterlik ile mesleki ve teknik yeterliklerinin belirlenmesine ilişkin olarak aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler istenebilir:
- Ekonomik ve malî yeterliğin belirlenmesi için;
- Bankalardan temin edilecek isteklinin malî durumu ile ilgili belgeler,
2) İsteklinin, ilgili mevzuatı uyarınca yayınlanması zorunlu olan bilançosu veya bilançosunun gerekli görülen bölümleri, yoksa bunlara eşdeğer belgeleri,
3) İsteklinin iş hacmini gösteren toplam cirosu veya ihale konusu iş ile ilgili taahhüdü altındaki ve bitirdiği iş miktarını gösteren belgeler’ in istenilmesi gerekir.
Kamu İhale Kanununun 10. maddesinde sayılan yeterlik belgelerinin hepsi her ihalede istenemez. Hangi ihalede hangi yeterlik belgelerinin istenmesinin zorunlu olduğu ve hangilerinin istenmemesi gerektiği uygulama yönetmeliklerinin[2] “İstenecek belgeler” başlıklı maddelerinde[3] açıklanmıştır. Ayrıca 10. madde de sayılanlar dışında başkaca bir yeterlik belgesi istenmesi mümkün değildir.
Konuyla İlgili olarak Kamu İhale Tebliğinin “Bilanço ve eşdeğer belgeler ile iş hacmini gösteren belgeler” başlıklı 10. maddesinde yer alan düzeleme;
10.1. (Değişik:RG-20/8/2011-28031) (6) Bilanço ve eşdeğer belgelerin istenildiği ihalelerde, ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait yayımlanması zorunlu yıl sonu bilançosunun veya bilançonun gerekli görülen bölümlerinin yoksa bunlara eşdeğer belgelerin sunulması gereklidir.
10.1.1.(Ek:RG-20/8/2011-28031) (6) Aday veya isteklilerin ilgili mevzuatı gereğince bilançolarını yayımlatmaları zorunlu ise başvuru veya tekliflerinde bilançolarını veya bilançonun ilgili uygulama yönetmeliğinin “Bilanço veya eşdeğer belgeler” başlıklı maddesinde düzenlenen yeterlik kriterlerinin sağlandığını gösteren bölümlerini sunmaları zorunludur.
10.1.2.(Ek:RG-20/8/2011-28031) (6) İlgili mevzuatı gereğince bilançolarını yayımlatma zorunluluğu bulunmayan aday ve istekliler, eşdeğer belge kapsamında; bilançolarını veya bilançonun yukarıda belirtilen bölümlerini sunabilecekleri gibi, bunların yerine bilançoda aranan kriterlerin sağlandığını göstermek üzere (Ek ibare:RG-12/6/2015-29384) serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavirce standart forma uygun olarak düzenlenen belgeyi de sunabileceklerdir. Bu belgeler dışında, bilançoda aranan kriterlerin sağlandığını göstermek üzere sunulan hiçbir belge, eşdeğer belge olarak kabul edilmeyecektir.
10.1.3.(Ek:RG-20/8/2011-28031) (6) Aday veya isteklilerce sunulan Bilanço Bilgileri Tablosu’nun, ilgili uygulama yönetmeliğinin ekinde yer alan “Bilanço Bilgileri Tablosu Standard Formu” na uygun olarak ve anılan formda yapılan açıklamalar dikkate alınmak suretiyle düzenlenmesi gerekmektedir. Bu Tablonun, ihalenin ilk ilan veya davet tarihinden önce de düzenlenmesi mümkündür.
10.2. İş hacmini göstermek üzere aday veya isteklilerin başvuru veya teklifleri ile birlikte toplam ciroyu gösteren gelir tablosunu ya da taahhüt altında devam eden veya bitirilen işlerin parasal tutarını gösteren faturaları sunması zorunludur. Bu çerçevede, iş ortaklığı olarak ihaleye katılan aday veya isteklinin her bir ortağının iş ortaklığındaki hissesi oranında iş hacmine ilişkin kriteri sağladığını göstermek üzere bu iki belgeden herhangi birini sunması mümkündür.
10.3. İş hacmini göstermek üzere bir aday veya istekli tarafından hem taahhüt altında devam eden, hem de bitirilen işlerin parasal tutarını gösteren faturaların sunulması halinde, bu faturalardaki parasal tutarlar toplanmak suretiyle iş hacmine ilişkin kriterin sağlanıp sağlanmadığına bakılacaktır.
10.4. İlanı veya duyurusu (Değişik ibare:R.G-4/3/2010-27511) 1/5/2011 tarihinden önce yapılacak ihalelerde, bilanço veya eşdeğer belgelerdeki yeterlik kriterlerinde Uygulama Yönetmeliklerinin “İlanı veya duyurusu (Değişik ibare:R.G-4/3/2010-27511) 1/5/2011 tarihinden önce yapılan ihalelerde bilanço veya eşdeğer belgelerdeki yeterlik kriterleri” başlıklı geçici maddelerindeki oranlar uygulanacaktır.
10.5. İlanı veya duyurusu (Değişik ibare:R.G-4/3/2010-27511) 1/5/2011 tarihinden önce yapılacak ihalelerde, iş hacmini gösteren belgelerdeki yeterlik kriterlerinde Uygulama Yönetmeliklerinin “İlanı veya duyurusu (Değişik ibare:R.G-4/3/2010-27511) 1/5/2011 tarihinden önce yapılan ihalelerde iş hacmini gösteren belgelerdeki yeterlik kriterleri” başlıklı geçici maddelerindeki oranlar uygulanacaktır.
Diğer taraftan 04.03.2009 Tarihli 27159 Mükerrer Resmi Gazetede yayımlanan “Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Bilanço ve eş değer belgeler” başlıklı 35. maddesinde ihaleye gireceklerden istenecek “Bilanço ve eş değer belgeler” açıklanmaktadır. Bu maddenin 3.fıkrasına göre;
Adayın veya isteklinin söz konusu maddenin ikinci fıkrası uyarınca sunduğu belgelerde;
Belli sürelerde nakit akışını sağlayabilmesi için gerekli likiditeye ve kısa dönem (bir yıl) içinde borç ödeme gücüne sahip olup olmadığını gösteren cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,75 olması (hesaplama yapılırken; yıllara yaygın inşaat maliyetleri dönen varlıklardan, yıllara yaygın inşaat hakediş gelirleri ise kısa vadeli borçlardan düşülecektir), Aktif varlıkların ne kadarının öz kaynaklardan oluştuğunu gösteren öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,15 olması (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın inşaat maliyetleri toplam aktiflerden düşülecektir), Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının ise 0,50’den küçük olması
gerekmekte olup, Uygulama Yönetmeliğinde yapılan yeterlik değerlendirmesi, üç malî oran (rasyo) aracılığıyla değerlendirilmekte ve isteklilerin bu üç kriteri birlikte sağlamaları istenmektedir.
- Mali Yeterlik Belgelerin Dönemi
Bilanço veya eşdeğer belgeler ile iş hacmini gösteren belgelerin istendiği ihalelerde, isteklilerden, “ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait” belgelerini sunmaları istenmektedir. Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannamesi ekinde yer alan cari ve önceki yıl bilanço ve gelir tablosunun SMMM, YMM veya vergi dairesi onaylı olmalıdır.
Uygulama yönetmeliklerinin “Bilanço veya eşdeğer belgeler” başlıklı maddeleri ile “İş hacmini gösteren belgeler” başlıklı maddelerinde, 213 sayılı Vergi Usul Kanun’ un 174. maddesine göre takvim yılından farklı hesap dönemi belirlenen isteklilerin bilanço ve gelir tabloları için bu hesap döneminin esas alınacağı belirtilmiştir.
VUK’ un 174. maddesine göre, hesap dönemi normal olarak takvim yıldır. Bununla birlikte, takvim yılı şeklinde belirlenen dönem faaliyet ve işlemlerinin mahiyetine uygun bulunmayanlar için, başvuruları üzerine, Maliye Bakanlığı’nca 12’şer aylık özel hesap dönemleri belirlenebilir.[4]
Örneğin, XYZ Ltd. Şti. belediyece 15.09.2017 tarihinde yapılacak olan bir malzemesiz yemek hizmeti ihalesine katılmak istemektedir. Mükellefin, 25 Nisan 2017 günü sonuna kadar verilmesi gereken 2016 yılına ait Kurumlar Vergisi Beyannamesinde yer alan bilanço ve gelir tablosunun onaylatarak idareye sunması gerekir. Mükellefin malî oran (rasyo) değerlendirmesinde hem 2016 hem de 2015 yılına ait beyanname ekinde yer alan bilanço ve gelir tablosunu esas alınabilir. Ancak yapılan yeterlik değerlendirmesi, üç malî oranın birlikte sağlamasıyla mümkün olacaktır. Şayet söz konusu ihalenin 15.02.2017 tarihinde yapılacak olması halinde 2016 yılına ait Kurumlar Vergisi Beyannamesi henüz verilmediği için mükellefin malî oran (rasyo) değerlendirmesinde bu defa 2015 ve 2014 yılları bilanço ve gelir tablosunu esas alınacaktır.
Diğer taraftan bilanço veya eşdeğer belgeler ile iş hacmini gösteren belgeler kapsamında istenen yeterlik kriterlerini bir önceki yılda sağlayamayan istekliler, mal alımı, hizmet alımı ve danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde, bir önceki yılın yanı sıra iki önceki yılın belgelerini de sunabilirler. Bilanço veya eşdeğer belgeler kapsamında istenen yeterlik kriterlerini bir önceki yılda sağlayamayan istekliler, yapım işi ihalelerinde, son üç yıla kadarki belgelerini de sunabilirler.[5]
- Mali Yeterlik Belgelerinin Onay Şekli
İdare tarafından isteklilerden belgelerin aslı veya aslına uygunluğu noterce onaylanmış örnekleri istenmelidir. Noter onaylı belgelerin aslına uygun olduğunu belirten bir şerh taşıması zorunlu olup, sureti veya fotokopisi görülerek onaylanmış olanlar ile “ibraz edilenin aynıdır” veya bu anlama gelecek bir şerh taşıyanlar geçerli kabul edilmez.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’ nin 31. maddesi gereği isteklilerin, istenen belgelerin aslı yerine ihaleden önce idare tarafından “aslı idarece görülmüştür” veya bu anlama gelecek şerh düşülen ve aslı kendilerine iade edilen belgelerin suretlerini de teklif veya başvurularına eklemeleri mümkündür.[6] Bu yönde yapılacak başvuruların, ihaleden önce idarenin ilgili birim yetkilisi veya bu hususta görevlendirilmiş personelince karşılanması zorunludur.
Diğer taraftan noter onaylı belgenin fotokopisi üzerine aslı idarece görülmüştür şerhi düşülerek kabul edilebilir.
- İŞLETME ESASINA GÖRE DEFTER TUTAN MÜKELLEFLERDE MALİ YETERLİK SINIRLAMASI VE KONU HAKKINDA KİK KARARI
- Defter Tutma Mükellefiyeti
Defter tutma, işletmede meydana gelen parasal işlemlerin belli bir düzen içerisinde ticari defterlere yazılmasını ifade etmesiyle birlikte kazanç elde eden bütün gerçek ve tüzel kişilerin kazançları üzerinden ödeyecekleri vergiler açısından da vergi idaresini yakından ilgilendirir.
213 sayılı Vergi Usul Kanun’un 171-242. maddeler arasındaki toplam 72 madde ticari defter ve belgeler ile ilgili düzenlemeleri kapsamasıyla birlikte kimlerin ticari defter tutmak zorunda olduğu, tutulması gereken zorunlu defterleri, birinci ve ikinci sınıf tüccar ayrımını, kayıt nizamını, tasdike tabi defterler ile tasdik zamanı, makamı ve yenilemesi gibi konular belirtilmiştir.
213 sayılı Kanun’un 176’ncı maddesinde tüccarlar defter tutma bakımından ikiye ayrılmış; I’nci Sınıf Tüccarların Bilanço Esasına göre, II’nci Sınıf Tüccarların ise İşletme Hesabı Esasına göre defter tutacakları belirtilmiştir. Kimlerin I’inci Sınıf Tüccar, kimlerin ise II’nci Sınıf Tüccar sayılacağı, sınıfların tespitine ilişkin hadler ve sınıflar arasındaki geçişe ilişkin düzenlemelere, V.U.K.’un 177-181’inci maddeleri arasında yer verilmiştir.
Madde No | Konusu | 2014 Yılında Uygulanan Miktar (TL) | 2015 Yılında Uygulanan Miktar (TL) | 2016 Yılında Uygulanan Miktar (TL) |
MADDE-177 | 1-Bilanço Esasında Defter Tutma Hadleri | |||
-Alış Tutarları | 150.000 | 160.000 | 168.000 | |
-Satış Tutarları | 200.000 | 220.000 | 230.000 | |
2- Yıllık gayrisafi iş hasılatı | 80.000 | 88.000 | 90.000 | |
3- İş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı | 150.000 | 160.000 | 168.000 |
- İşletme Esasına Göre Defter Tutan Mükelleflerde Mali Yeterlik Sınırlaması Ve Konuyla ilgili KİK Kararı
Bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, vergi matrahını azaltıcı yönde bazı vergisel avantajlarının olduğu, buna karşılık; işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile zirai işletme hesabı esasına göre kazançları tespit edilen çiftçilerin bu avantajlardan faydalanamayacağı hususunda yazılan birçok makale ve çalışma bulunmaktadır. Dezavantaj teşkil eden bu durum ihale mevzuatında da pek farklı değildir.
Kanun ve yönetmelikte açık bir hüküm bulunmamakla birlikte işletme defteri tutan mükelleflerin kamu ihalelerine katılabilme konusunda tereddüt vasıl olmuştur. Kamu İhale Kurumu’nun 24.01.2011 tarihli ve 2011/UH.III-369 numaralı kararında[7] “213 Sayılı Vergi Usul Kanunu Kanunu’nda, tacirler birinci sınıf tacir ve ikinci sınıf tacir olmak üzere ikiye ayrılmış olup, birinci sınıf tacirlerin bilanço esasına göre, ikinci sınıf tacirlerin ise işletme hesabı esasına göre defter tutacakları hüküm altına alınmıştır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuatta işletme hesabına göre defter tutan ve bilanço düzenlemeyen şirketlerin ihalelere katılıp katılamayacakları belirsiz olup, bu hususun ayrıca değerlendirilmesi gerekmektedir.” ifadesiyle öncelikle konu hakkında tereddütlerin olduğu, daha sonra “Bu durumda, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 35 ve 36 ncı maddeleri ve idari şartnamenin 7.4.2 ve 7.4.3 üncü maddelerine gereğince ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait bilanço ve gelir tablolarının sunulması gerekirken, ihalenin yapıldığı 2010 yılına ait işletme hesabı özetini ve gelir tablosunu sunan isteklinin teklifinin idarece değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varılmıştır.” ifadesiyle de işletme esası defteri tutan isteklinin bilançosunun olmaması ve mali rasyoların hesaplanamıyor olması nedeniyle teklif idarece değerlendirme dışı bırakılmıştır.
İşletme defteri tutanlar açısından oldukça aleyhe olan bu karar söz konusu mükelleflerin kamu ihalelerine bir daha katılamayacak sonucunu gündeme getirmektedir. Kanun ve yönetmeliklerde açıklanamayan bu tereddütlü durum 24.01.2011 tarihli ve 2011/UH.III-369 numaralı KİK kararıyla daha da fazla sorun haline gelmiştir.
Anayasamızın 10. maddesindeki “Eşitlik İlkesi” gereği “… Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar” hükmü ile mükellefler ister bilanço ve isterse işletme esasına göre defter tutsunlar, kamu ihalelerinde eşit şartlarda olması gerekir. Dolayısıyla işletme esası defteri tutan isteklinin cari ve önceki yıl bilançosunun olmaması nedeniyle kamu ihalelerine dezavantajlı başlaması Anayasamızın 10. maddesindeki “Eşitlik İlkesi” ile örtüşmemektedir.
İleride doğabilecek mağduriyetlerin önüne geçmek açısından Bilanço ve eş değer belge sınıflandırılmasıyla ilgili yapılacak idari düzenlemeler önem arz etmektedir. Özellikle işletme esası defteri tutan mükellefler açısından bilanço yerine eş değer kapsamında olan belge tanımı veyahut bu mükelleflerin işletme performanslarını ölçebilecek bir alt yapının kurulması gerekmektedir. Bu mükelleflerin duran varlık, banka, nakit ve benzeri kalemleriyle yapılacak analizlerin bilançoda yapılacak analizler gibi benzer nitelikte sonuç doğurması daha doğru olmakla birlikte diğer taraftan yapılacak olan analizlerde kamu ve mesleki nitelikte olan oda ve kurumlardan alınan kapasite raporları, iş deneyim belgeleri ve sanayi odası sertifikaları gibi belgelerinde dikkate alınması daha faydalı ve rasyonel olacaktır.
- SONUÇ
Kamu ihalelerine katılabilme açısından büyük önem arz eden “mali yeterlik” kavramı mükelleflerin bilanço ve işletme esasına göre defter tutması bakımından farklı sonuç doğurmaktadır. Verilen KİK kararlarıyla işletme esası defteri tutan mükelleflerin bilançosunun olmaması ve mali rasyoların hesaplanamıyor olması nedeniyle teklifin idarece değerlendirme dışı bırakıldığı görülmektedir. Tam da bu noktada ileride doğabilecek mağduriyetlerin önüne geçmek açısından Bilanço ve eş değer belge sınıflandırılmasıyla ilgili yapılacak idari düzenlemeler önem arz etmektedir. İşletme esasına göre defter tutan mükelleflerin işletme performanslarının değerlendirilmesinde; nakit ve benzeri, banka ve duran varlık bilgileri ile kamu ve mesleki nitelikte olan oda ve kurumlardan alınacak kapasite raporları, iş deneyim belgeleri ve sanayi odası sertifikaları gibi belgelerinde dikkate alınması daha doğru ve faydalı olacaktır.
EK-1: 24.01.2011 tarihli ve 2011/UH.III-369 NUMARALI KİK KARARI
Toplantı No | : | 2011/007 |
Gündem No | : | 22 |
Karar Tarihi | : | 24.01.2011 |
Karar No | : | 2011/UH.III-369 |
Şikayetçi: | ||
Egeli Sos. Hizm. Tur. İnş. Taş. San. Tic. Ltd. Şti – Ay-De Sos. Hizm. Akar. Unlu Mam. İnş. Em. Tah. Müt. Taş. Tar. Ür. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimi, Sahil Mahallesi Süleyman Sakallı Cad. Mert Apt. 6/b Küçükkuyu, Ayvacık/ÇANAKKALE | ||
İhaleyi yapan idare: | ||
Yalova İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü, Yalı Cad. Valilik Hizmet Binası Kat: 2 77100 YALOVA | ||
Başvuru tarih ve sayısı: | ||
28.12.2010 / 55528 | ||
Başvuruya konu ihale: | ||
2010/535522 İhale Kayıt Numaralı “Yalova İl Sos. Hiz. Müd. Bağlı Mp Bak. ve Reh. Mrk. Müd. Shçek Yalova Belediyesi Huz. Ybrm Müd. Akv Çoc. Yuv. Müd.Nün Yüklenici Firmanın Mutfağında, Yemek Pişirme Yoluyla Mamul Yemek Alımı, Dağıtımı ve Servis Hizmetleri Alımı” İhalesi | ||
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: | ||
21.01.2011 tarih ve B.07.6.KİK.0.08.00.00-101.04-.H.[41.66].(0260)./2010-63E sayılı Esas İnceleme Raporunda; Yalova İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü tarafından 10.12.2010 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Yalova İl Sos. Hiz. Müd. Bağlı Mp Bak. ve Reh. Mrk. Müd. Shçek Yalova Belediyesi Huz. Ybrm Müd. Akv Çoc. Yuv. Müd.’nün Yüklenici Firmanın Mutfağında, Yemek Pişirme Yoluyla Mamul Yemek Alımı, Dağıtımı ve Servis Hizmetleri Alımı” ihalesine ilişkin olarak Egeli Sos. Hizm. Tur. İnş. Taş. San. Tic. Ltd. Şti – Ay-De Sos. Hizm. Akar. Unlu Mam. İnş. Em. Tah. Müt. Taş. Tar. Ür. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimi’nin 21.12.2010 tarihinde yaptığı şikayet başvurusunun, idarenin 24.12.2010 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 28.12.2010 tarih ve 55528 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 28.12.2010 tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunduğu, İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden; 4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine, Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir. | ||
Karar: | ||
Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi: İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; 1- İhale üzerinde bırakılan isteklinin 2010 yılı içerisinde kurulan bir firma olması nedeniyle idari şartnamede belirtilen bilanço ve gelir tablosuna ilişkin yeterlik kriterlerini karşılamasının mümkün olmadığı, 2- İhale üzerinde bırakılan isteklinin yeni kurulmuş bir firma olduğu, kurulduğu tarih dikkate alındığında, herhangi bir işi tamamlayıp iş deneyim belgesi almasının mümkün olmadığı, dolayısıyla sunmuş olduğu iş deneyim belgesinin incelenmesi gerektiği, 3- İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklif fiyatı dikkate alındığında, aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olamayacağı, İddialarına yer verilmiştir. A- Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir: 1) Başvuru sahibinin 1 inci iddiasına ilişkin olarak: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “Bilanço ve eşdeğer belgeler” başlıklı 35 inci maddesinde; “(1) Bilançonun veya eşdeğer belgelerin istenildiği ihalelerde; a) İhalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait yılsonu bilançosunun ve bilançonun gerekli görülen bölümlerinin, b) (a) bendinde belirtilen belgelere eşdeğer belgelerin her ikisinin de idarelerce istenilmesi zorunludur. (2) Aday veya isteklinin birinci fıkrada belirtilen belgelerden birini sunması yeterlidir.” hükmü, Aynı Yönetmeliğin “İş hacmini gösteren belgeler” başlıklı 36 ıncı maddesinde; “(1) İş hacmini gösteren belgelerin istenildiği ihalelerde; a) İhalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait toplam ciroyu gösteren gelir tablosunun, b) Taahhüt altında devam eden hizmet işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen hizmet işlerinin parasal tutarını gösteren ihalenin yapıldığı yıldan önceki yılda düzenlenmiş faturaların her ikisinin de idarelerce istenilmesi zorunludur. (2) Aday veya isteklinin birinci fıkrada belirtilen belgelerden birini sunması yeterlidir.” hükmü, Yer almaktadır. İdari şartnamenin “Ekonomik ve mali yeterliliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler” başlıklı 7.4 üncü maddesinde; “7.4.2. İsteklinin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait yılsonu bilançosu ve bilançonun gerekli görülen bölümleri veya bu belgelere eşdeğer belgeler. İsteklinin bu belgelerden birini sunması yeterlidir. Bu durumda; a) Belli sürelerde nakit akışını sağlayabilmesi için gerekli likiditeye ve kısa dönem (bir yıl) içinde borç ödeme gücüne sahip olup olmadığını gösteren cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,50 olması (hesaplama yapılırken; varsa yıllara yaygın inşaat maliyetleri dönen varlıklardan, hakediş gelirleri ise kısa vadeli borçlardan düşülecektir), b) Aktif varlıkların ne kadarının öz kaynaklardan oluştuğunu gösteren öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,10 olması (hesaplama yapılırken, varsa yıllara yaygın inşaat maliyetleri toplam aktiflerden düşülecektir), c) Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,75”den küçük olması gerekir. Sunulan bilançolarda varsa yıllara yaygın inşaat maliyetleri ile hakediş gelirlerinin gösterilmesi zorunludur. … 7.4.3. İsteklinin; a) İhalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait toplam ciroyu gösteren gelir tablosunun, b) Taahhüt altında devam eden hizmet işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen hizmet işlerinin parasal tutarını gösteren ihalenin yapıldığı yıldan önceki yılda düzenlenmiş faturaların, İsteklinin birinci fıkrada belirtilen belgelerden birini sunması yeterlidir. Taahhüt altında devam eden işlerin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen işlerin parasal tutarının hesabında, yurt içinde ve yurt dışında gerçekleştirilen işlerden elde edilen gelirlerin toplamı dikkate alınır. Toplam cironun teklif edilen bedelin % 15”inden, taahhüt altında devam eden işlerin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen işlerin parasal tutarının ise teklif edilen bedelin % 10”undan az olmaması gerekir. Bu kriterlerden herhangi birini sağlayan ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan istekli yeterli kabul edilir. Bu kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son iki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, son iki yılın parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır …. ” düzenlemesi bulunmaktadır. İhale üzerinde bırakılan Erdoğanlar İpek Yemek tarafından teklif dosyası kapsamında 01.01.2010-30.09.2010 dönemine ait işletme hesabı özetini sunduğu görülmektedir. 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu Kanunu’nda, tacirler birinci sınıf tacir ve ikinci sınıf tacir olmak üzere ikiye ayrılmış olup, birinci sınıf tacirlerin bilanço esasına göre, ikinci sınıf tacirlerin ise işletme hesabı esasına göre defter tutacakları hüküm altına alınmıştır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuatta işletme hesabına göre defter tutan ve bilanço düzenlemeyen şirketlerin ihalelere katılıp katılamayacakları belirsiz olup, bu hususun ayrıca değerlendirilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, Erdoğanlar İpek Yemek’in teklifi ekinde sunmuş olduğu 20.05.2010 tarih ve 7567 sayılı Ticaret Sicil Gazetesinde, ihale üzerinde bırakılan istekli ile ilgili olarak; “Kanuni ve ticari ikametgahı ile sicil numarası ve unvanı yukarıda yazılı bulunan tacir tarafından verilen dilekçede 07.05.2010 tarihinden itibaren “Tabldot yemek yapımı ve dağıtımı” işleri ile uğraştığını noterden tasdikli imzası tahtında bildirerek tescil talebinde bulunduğundan keyfiyetin 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine uygun olarak ve memurluğumuzdaki belgelere dayanılarak 10.05.2010 tarihinde tescil edildiği ilan olunur.” ifadeleri yer almaktadır. İnceleme konusu ihalenin 10.12.2010 tarihinde yapıldığı göz önüne alındığında Yönetmelik ve idari şartname hükümleri gereğince 2009 yılına ilişkin bilanço ve gelir tablosunun sunulması gerektiği anlaşılmaktadır. İhale üzerinde bırakılan Erdoğanlar İpek Yemek’in yukarıda anıldığı üzere 07.05.2010 tarihinde kurulmuş olması nedeniyle 2009 yılına ilişkin bilanço ve gelir tablosunu sunma olanağı bulunmamaktadır. Bu durumda, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 35 ve 36 ncı maddeleri ve idari şartnamenin 7.4.2 ve 7.4.3 üncü maddelerine gereğince ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait bilanço ve gelir tablolarının sunulması gerekirken, ihalenin yapıldığı 2010 yılına ait işletme hesabı özetini ve gelir tablosunu sunan isteklinin teklifinin idarece değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varılmıştır. 2) Başvuru sahibinin 2 nci iddiasına ilişkin olarak: İdari şartnamenin “Mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler” başlıklı 7.5 inci maddesinde; “7.5.1. İsteklinin yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektörde bedel içeren tek bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak; a) İlk ilan tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet alımlarıyla ilgili iş deneyimini gösteren belgeleri veya b) Devredilen işlerde devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme bedelinin en az % 80”inin gerçekleştirilmesi şartıyla, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet işlerine ilişkin deneyimini gösteren belgeleri sunması zorunludur. İstekli tarafından teklif edilen bedelin % 25”den az olmamak üzere, ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması gerekir. ”düzenlemesine, Aynı şartnamenin benzer işe ilişkin 7.6 ncı maddesinde ise; “Bu ihalede benzer iş olarak kamuda veya özel sektörde yemek pişirme, dağıtım ve sonrası hizmetler benzer iş olarak kabul edilecektir.” düzenlemesine, yer verilmiştir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin, Çeltikoğlu İnş. San. Tic. Ltd. Şti. ve Denizaltı İnş. Tur. ve San. Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimi tarafından düzenlenen ve iş bitirme belgesi başlığını taşıyan bir belgeyi iş deneyim belgesi olarak sunduğu tespit edilmiştir. Söz konusu belgede işin niteliği; “Yalova, Taşköprü, Çiftlikköy, Kadıköy, Termal Kanalizasyon, Yağmursuyu Hatları ile Parsel Baca Bağlantıları İnşaatı Şantiye Personel Yemek İşi” olarak belirtilmiş, sözleşme tarihi (10.05.2010) ve işin halen devam ettiği hususlarında bilgilere yer verilmiştir. Bununla birlikte, iş deneyim belgesi başlıklı belge ekinde Erdoğanlar İpek Yemek tarafından Çeltikoğlu İnş. San. Tic. Ltd. Şti. ve Denizaltı İnş. Tur. ve San. Tic. Ltd. Şti. Adi Ortaklığı adına 31.05.2010 ile 30.11.2010 tarihleri arasında düzenlenmiş muhtelif tarih ve sayılı faturalara yer verildiği görülmüştür. Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “İş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşlar” başlıklı 43 üncü maddesinin 1 inci fıkrasında; “İş deneyim belgeleri; Kanun kapsamındaki idareler ile Kanun kapsamı dışındaki diğer kamu kurum ve kuruluşlarına (kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve vakıf yükseköğretim kurumları hariç) bedel içeren tek bir sözleşmeye dayalı olarak yurt içinde veya yurt dışında gerçekleştirilen işler ya da denetlenen veya yönetilen yapımla ilgili hizmet işleri için, iş sahibi tarafından düzenlenir ve sözleşmeyi yapan yetkili makam tarafından onaylanır” hükmü ve, Yine Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “İş deneyim belgesi düzenlenemeyen hallerde iş deneyimini gösteren diğer belgeler ve bu belgelerde aranacak kriterler” başlıklı 47 nci maddesinde;“(1) Gerçek kişilere veya iş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili olmayan her türlü kurum ve kuruluşa bedel içeren tek bir sözleşmeye dayalı olarak gerçekleştirilen işlerde, iş deneyim belgesi düzenlenemez. Bu durumda, bitirilen işlere ilişkin iş deneyiminin belgelendirilmesinde aşağıdaki esaslar uygulanır: (a) Yurtdışında gerçekleştirilen işler hariç bu madde kapsamında yer alan işlerde; sözleşme ve bu sözleşmenin uygulanmasına ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri çerçevesinde düzenlenen; fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretleri veya serbest meslek makbuzu nüshaları ya da bu nüshaların noter, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretleri, personel çalıştırılan işlerde o işe ait sosyal güvenlik prim ödemelerini gösteren belgeler, iş mevzuatının zorunlu tuttuğu hallerde ise, ayrıca ilgili sigorta müdürlüğünden alınan işyeri bildirgesi iş deneyimini gösteren belgelerdir. Aday veya istekli, iş deneyimini gösteren bu belgeleri başvuru veya teklifi kapsamında sunar. Bu maddede belirtilen işler için iş deneyim belgesi düzenlenmiş olsa bile, ihale komisyonunca dikkate alınamaz… (c) Gerçek kişilere veya iş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili olmayan kurum ve kuruluşlara gerçekleştirilen işlere ilişkin iş deneyim tutarının tespitinde, diğer belgelerin de bu tutarı doğrulaması şartıyla işin sözleşmesinde yazılı bedeli aşmamak üzere fiilen yapılan iş tutarı dikkate alınır. Sözleşmede iş artışına ilişkin hüküm bulunması durumunda, ayrıca sözleşme tutarının % 10’unu aşmamak üzere tamamlanan iş tutarı da dikkate alınır… (d) İş deneyimini gösteren belgelerin değerlendirilmesinde ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabulü gerçekleştirilen işlerde, iş deneyimini gösteren belge tutarı tam olarak dikkate alınır. Kabulü, ihale ve son başvuru tarihi ile ilk ilan veya davet tarihi arasında yapılmış olan işler de bu kapsamda değerlendirilir. Sözleşmede kabul tarihine ilişkin bir düzenleme bulunmuyor ise, iş deneyimini gösteren belgeler kapsamında sunulan faturalardan en son düzenlenen faturanın tarihi kabul tarihi olarak dikkate alınır.” hükmü, Bulunmaktadır. Anılan Yönetmelik hükümlerinden Çeltikoğlu İnş. San. Tic. Ltd. Şti. ve Denizaltı İnş. Tur. ve San. Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişiminin iş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili bir kurum ya da kuruluş olmadığı, gerçek kişilere veya iş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili olmayan her türlü kurum ve kuruluşa bedel içeren tek bir sözleşmeye dayalı olarak gerçekleştirilen işlerde, iş deneyim belgesi düzenlenemeyeceği, ancak bu durumda, bitirilen işlere ilişkin iş deneyiminin belgelendirilmesinde sözleşme ve bu sözleşmenin uygulanmasına ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri çerçevesinde düzenlenen; fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretleri veya serbest meslek makbuzu nüshaları ya da bu nüshaların noter, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretleri, personel çalıştırılan işlerde o işe ait sosyal güvenlik prim ödemelerini gösteren belgeler, iş mevzuatının zorunlu tuttuğu hallerde ise, ayrıca ilgili sigorta müdürlüğünden alınan işyeri bildirgesinin iş deneyimini gösteren belgeler olarak kabul edileceği, iş deneyim tutarının tespitinde ise, diğer belgelerin de bu tutarı doğrulaması şartıyla işin sözleşmesinde yazılı bedelini aşmamak üzere fiilen yapılan iş tutarının dikkate alınacağı anlaşılmaktadır. Bu çerçevede, gerçek kişilere veya iş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili olmayan her türlü kurum ve kuruluşa bedel içeren tek bir sözleşmeye dayalı olarak gerçekleştirilen işlerde, iş deneyim belgesi düzenlenememesi nedeniyle, Çeltikoğlu İnş. San. Tic. Ltd. Şti. ve Denizaltı İnş. Tur. ve San. Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimi tarafından iş bitirme belgesi adı altında düzenlenen belgenin iş deneyimini tevsik etmede geçerli kabul edilemeyeceği, ancak bu durumda iş deneyiminin Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 47 nci maddesinde anılan belgeler ile tevsik edilebileceği, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından ise teklif dosyası kapsamında Çeltikoğlu İnş. San. Tic. Ltd. Şti. ve Denizaltı İnş. Tur. ve San. Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimine gerçekleştirilen işlere ilişkin olarak faturaları sunmakla birlikte bu işe ilişkin sözleşme ve diğer tevsik edici belgelerin sunulmadığı anlaşıldığından, teklifinin bu gerekçeyle de değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varılmıştır. 3) Başvuru sahibinin 3 üncü iddiasına ilişkin olarak: 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu; a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü, Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. …” hükmü yer almaktadır. İhale konusu işe ait idari şartnamenin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25 inci maddesinde; “25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında ilgili mevzuat gereğince yapılacak ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç giderleri isteklilerce teklif edilecek fiyata dâhildir 25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz. 25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir: 25.3.1. 66.430 adet sabah kahvaltısı, 58.400 adet ara öğün 80.665 adet öğle yemeği, 66.430 akşam yemeği, Özel Gün Menüsü 3.840 olmak üzere toplam 275.765 adet/öğün yemek teklif fiyata dahildir. Yemeklerin kuruluşta dağıtımı, servisi ve sonrası işlemleri için çalışan personelin tüm mesaisini kuruluşta geçirdiği hallerde, hizmetin sunulmasıyla görevli; (6) servis elemanı, (3) bulaşıkçı personelin işçilik giderleri ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan (9) personele çalışılan her gün için günlük ücretine ilaveten ayrıca bir günlük ücret ödenecek olup, teklif fiyata dâhildir. Çalışan personelin aylık (26 gün) üzerinden verilecek yol ücreti teklif fiyata dâhildir. Yol ücreti 26 gün üzerinden günlük brüt 4 (dört) Türk Lirası üzerinden hesaplanacaktır. 1) Erkek personel için su geçirmez önlük, kumaştan yapılmış Ceket ve Pantolon ( Yazlık ve Kışlık ) ceketlerin arka kısmında büyük punto ile “SHÇEK” ve altında küçük punto ile “Kuruluşun adı” ve kıyafetin göğüs kısmında ise yüklenici firmanın adı yazılacaktır. Ayakkabı ( 2 çift ) ( Yazlık ve Kışlık ) 2) Bayan personel için su geçirmez önlük, kumaştan yapılmış Tayyör (Yazlık ve Kışlık) tayyörlerin arka kısmında büyük punto ile “SHÇEK” ve altında küçük punto ile “Kuruluşun adı” ve kıyafetin göğüs kısmında ise yüklenici firmanın adı yazılacaktır. Ayakkabı ( 2 çift ) (Yazlık ve Kışlık) Yılbaşı, bayram, davet, toplu yapılan doğum günleri vs. gibi özel günlerde yılda on iki defa olmak üzere, kuruluşta bakılan sayısının iki katına kadar kişinin yararlanacağı “özel gün menüsü” (en az beş çeşit olmak üzere 1-Kuruyemiş, 2-Kuru pasta 3-Yaş pasta, 4-Meyve, 5-İçecekler vs.) teklif fiyata dâhil edilecektir. Yemek kuruma ait merkezi bir mutfakta pişirilerek diğer kuruluşlara dağıtımı yapılıyor ise pişirilen yemeğin diğer kuruluşlara dağıtımındaki nakliye giderleri teklif fiyata dâhildir. 25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.” düzenlemeleri yer almaktadır. İdare tarafından yukarıda yer verilen Kanun hükmü gereğince 10.12.2010 tarih ve 3677 sayılı yazı ile Erdoğanlar İpek Yemek’den aşırı düşük teklif açıklaması istendiği, anılan firmanın aşırı düşük teklif açıklamalarını 13.12.2010 tarihli yazısı ekinde idareye sunduğu görülmektedir. İhale üzerinde bırakılan Erdoğanlar İpek Yemek’in aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde; 1- İşletmelerinde çalışan personelin aile bireylerinden oluştuğunun belirtildiği ve ilgili sigorta poliçelerinin sunulduğu, 2- Yemeklerde kullanılacak sebzelerin kendilerine ait seralarda yetiştirileceğinin belirtildiği ve tapu fotokopilerinin sunulduğu, 3- Kırmızı etin kendilerine ait büyükbaş hayvanlardan elde edileceğinin belirtildiği ve Servet Erdoğan’ a ait 2 adet büyükbaş hayvan bulunduğunu gösterir veteriner hekim imzalı “İşletmedeki Hayvanlar” başlıklı bir belge sunulduğu, tespit edilmiştir. Kamu İhale Genel Tebliğinin “Hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79 uncu maddesinde; “79.4.2.3. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamaya dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir. İsteklilerin açıklamalarına dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler; a. Tedarikçi veya üreticilerden alınan proforma faturalar, b. Fiyat teklifleri, c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri, ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mala ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar, d. Perakende satış yapan zincir mağaza veya marketlerin yayımladıkları fiyat kataloglarında yer alan fiyatlar, e. Ticaret borsalarına kayıtlı mallara ilişkin olarak 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 51 inci maddesinin (c) bendi uyarınca borsa idaresi tarafından düzenlenen ilgili malın fiyatını gösteren belgeler, f. Yaş sebze ve meyve için, Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca faaliyet gösteren toptancı hali idaresi tarafından düzenlenen ilgili malın fiyatını gösteren belgeler, g. İsteklinin ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarıdır. İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları (79.4.2.4-79.4.2.13) maddelerine göre yapacakları açıklamalar kapsamında sunacaklardır. Yukarıda sayılan belge ve bilgilerden hiçbiri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda istekli tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer belge ve bilgiler kullanılarak da açıklama yapılabilir. (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir.)” açıklaması yer almaktadır. Anılan Tebliğ açıklamasında, istekliler tarafından yapılacak aşırı düşük teklif açıklamalarının bilgi ve belgelere dayanması gerektiği belirtilmekte ve hangi belgelerin açıklamalarda kullanılabileceği sayılmaktadır. İhale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının yukarıda yer verilen Tebliğ açıklamasında sayılan belgeler kullanılarak yapılmadığı anlaşıldığından, ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin üçüncü iddia yönünden de değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varılmıştır.. | ||
*YMM-Bağımsız Denetçi
[1] Kanunun 4 üncü maddesinde; “aday”, “Ön yeterlik için başvuran gerçek veya tüzel kişileri veya bunların oluşturdukları ortak girişimler”; “istekli” ise, “mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi, hizmet sunucusu veya yapım müteahhidi” şeklinde tanımlanmıştır. Diğer taraftan, Kamu İhale Kanununun 10 uncu maddesinde “istekli” kavramı, “aday” kavramını da kapsayacak şekilde kullanılmıştır. “Aday” kavramının açıkça kullanılan yerler dışında, bu çalışmada da aynı usul benimsenmiştir; “istekli” kavramı, her iki kavramı da nitelendirecek şekilde kullanılmıştır.
[2] İhale türlerine göre dört ayrı uygulama yönetmeliği hazırlanarak yürürlüğe konmuştur: “Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği”, “Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği”, “Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği” ve “Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği”.
[3] “İstenecek Belgeler” başlıklı maddeler; Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 27, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 29, Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 29 ve Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 30 uncu maddeleridir.
[4]Şahiner M.Serhat, “Kamu İhalelerinde Ekonomik Ve Mali Yeterlilik”, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Yayın No. 324, Ankara, 2012, s.56.
[5]Şahiner, age. s.58
[6]Şahiner, age. s.29
[7] Karar Hakkında, https://www.kikkararlari.com/bilanco-kontrolu/index.html, Erişim Tarihi: 20.07.2017